Dosya İndirirken Tehlike Çanları Ne Zaman Çalar?
Bir yazılım arıyorsunuz, Google’a yazıyorsunuz, ilk çıkan sonuca tıklıyorsunuz ve “İndir” butonuna basıyorsunuz. Tanıdık geldi mi? Güvenli dosya indirme alışkanlığı edinmeden yapılan bu refleks hareket, bilgisayarınıza fidye yazılımından casus yazılıma kadar her türlü tehdidi davet edebilir. Verizon’un 2024 raporuna göre, kötü amaçlı yazılım bulaşmalarının önemli bir kısmı hâlâ kullanıcının bilinçsizce indirdiği dosyalardan kaynaklanıyor.
Kilit Çıkarım: İndirme kaynağını sorgulamak, antivirüs programından bile daha etkili bir ilk savunma hattıdır.
Güvenli İndirme Kaynakları: Buralardan İndirebilirsiniz
Dosya indirirken “güvenli liman” olarak kabul edebileceğiniz kaynaklar bellidir. Bu kaynaklar, dosyaları yayınlamadan önce güvenlik taramasından geçirir ve dijital imza kullanır.
1. Resmi Üretici Siteleri
Bir yazılım indireceğiniz zaman ilk durağınız her zaman o yazılımın resmi web sitesi olmalı. Örneğin VLC Player için videolan.org, 7-Zip için 7-zip.org gibi. Üretici siteleri dosyalarını dijital sertifikayla imzalar; bu da dosyanın yolda değiştirilmediğini garanti eder.
Pro İpucu: Arama motorunda çıkan ilk sonuç her zaman resmi site olmayabilir. Reklamlar bazen sahte siteleri üste taşır. URL’yi mutlaka kontrol et.
2. Resmi Uygulama Mağazaları
- Microsoft Store – Windows uygulamaları için
- Mac App Store – macOS uygulamaları için
- Google Play Store – Android için (Play Protect taraması aktif)
- Apple App Store – iOS/iPadOS için
Bu mağazalar, uygulamaları yayınlamadan önce otomatik güvenlik taramasından geçirir. Yüzde yüz garanti vermese de, rastgele bir siteden indirmekten kat kat güvenlidir.
3. Güvenilir Üçüncü Parti Platformlar
Bazı bağımsız platformlar yıllardır sektörde güven kazanmış durumda:
- GitHub – Açık kaynak projeler için (kaynak kodunu inceleyebilirsiniz)
- SourceForge – Açık kaynak yazılımlar (dikkatli olun, bazı projeler “bundled” yazılım içerebilir)
- Ninite – Popüler ücretsiz yazılımları toplu kurulum için sunar, ekstra yazılım yüklemez
- FileHippo / Softpedia – Uzun süredir faaliyet gösteren, tarama yapan siteler
Dikkat: Bu sitelerde bile “Sponsor” veya “Önerilen” etiketli indirme butonlarından kaçının. Asıl indirme bağlantısı genellikle daha küçük ve sade görünür.
Tehlikeli İndirme Kaynakları: Buralardan Uzak Durun
Şimdi gelelim asıl mayın tarlasına. Aşağıdaki kaynaklardan dosya indirmek, bilgisayarınızı riske atmak demektir.
1. Torrent ve P2P Ağları
Torrent’in kendisi bir teknoloji olarak kötü değil, ancak paylaşılan içeriklerin büyük çoğunluğu korsan yazılım ve bunların içine gömülmüş zararlı kodlar barındırıyor. “Crack” veya “Keygen” dosyaları özellikle tehlikeli; çünkü antivirüs programları bunları zaten şüpheli olarak işaretlediğinden, kullanıcılar uyarıları görmezden gelmeye şartlanıyor.
2. Dosya Paylaşım Siteleri (Şüpheli Olanlar)
Rastgele dosya yükleme siteleri (özellikle çok sayıda reklam içerenler) ciddi risk taşır. Bu sitelerde:
- Sahte “İndir” butonları sizi başka sayfalara yönlendirir
- Dosya adı ile içerik uyuşmayabilir
- ZIP içinde gizlenmiş .exe dosyaları bulunabilir
3. E-posta Ekleri (Tanımadığınız Göndericiler)
FBI’ın fidye yazılımı raporlarına göre, e-posta ekleri hâlâ en yaygın bulaşma yollarından biri. “Faturanız ekte”, “Kargo takip bilgileriniz” gibi başlıklar özellikle dikkat çekmeli. Tanımadığınız birinden gelen .zip, .exe, .scr, .js uzantılı dosyaları asla açmayın.
4. Sosyal Medya ve Mesajlaşma Uygulamalarındaki Bağlantılar
WhatsApp, Telegram veya sosyal medyada paylaşılan “bedava yazılım” linkleri genellikle tuzak. Arkadaşınızdan gelse bile, hesabı ele geçirilmiş olabilir.
Güvenli İndirme İçin Kontrol Listesi
Bir dosya indirmeden önce şu adımları takip edin:
- URL’yi kontrol et: Site adresi gerçekten resmi site mi? “adobe-free-download.com” gibi adresler sahte.
- HTTPS kilidini ara: Adres çubuğunda kilit simgesi olmalı. Ancak bu tek başına yeterli değil; sahte siteler de SSL sertifikası alabilir.
- Dosya uzantısını incele: Beklediğiniz uzantıyla uyuşuyor mu? “belge.pdf.exe” gibi çift uzantılar tehlike işareti.
- Dosya boyutunu karşılaştır: 50 MB’lık bir programın 2 MB’lık versiyonu şüpheli.
- Hash değerini doğrula: Resmi siteler genellikle MD5 veya SHA-256 hash değeri verir. İndirdiğiniz dosyanın hash’ini karşılaştırın.
- VirusTotal’a yükle: Şüphelendiğiniz dosyayı virustotal.com adresine yükleyerek 70+ antivirüs motoruyla taratabilirsiniz.
Pro İpucu: Windows’ta dosya hash’ini öğrenmek için PowerShell’de şu komutu kullan: Get-FileHash dosyaadi.exe
Tehlikeli Dosya Türleri: Bunlara Ekstra Dikkat
| Uzantı | Risk Seviyesi | Açıklama |
|---|---|---|
| .exe, .msi | Yüksek | Çalıştırılabilir dosyalar, doğrudan kod çalıştırır |
| .bat, .cmd, .ps1 | Yüksek | Script dosyaları, sistem komutları çalıştırabilir |
| .js, .vbs | Yüksek | Script dosyaları, tarayıcı dışında tehlikeli |
| .scr | Yüksek | Ekran koruyucu gibi görünür ama .exe gibi çalışır |
| .zip, .rar | Orta | İçinde ne olduğu belli değil, açmadan önce tara |
| .docm, .xlsm | Orta | Makro içeren Office dosyaları |
| Düşük-Orta | Genelde güvenli ama exploit içerebilir |
Doğru Bilinen Yanlışlar
- “Antivirüsüm var, her şeyi indirebilirim” – Yanlış. Sıfır gün (zero-day) tehditleri antivirüsler tarafından henüz tanınmayabilir. İlk savunma hattı sizin dikkatinizdir.
- “Mac kullanıyorum, virüs bulaşmaz” – Yanlış. macOS hedefli zararlı yazılımlar son yıllarda ciddi şekilde arttı.
- “Dosyayı açmadıkça bir şey olmaz” – Kısmen doğru, ama bazı dosya türleri önizleme sırasında bile kod çalıştırabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Resmi siteden indirdiğim dosya da virüslü olabilir mi?
Nadir de olsa evet. Tedarik zinciri saldırılarında (supply chain attack) resmi sunucular ele geçirilebilir. Bu yüzden hash doğrulaması önemli.
Crackli yazılım kullanmak gerçekten bu kadar riskli mi?
Evet. Crack dosyaları antivirüs uyarılarını devre dışı bırakmanızı istediğinden, içine gömülü zararlı yazılımlar fark edilmeden çalışır. Üstelik yasal sorumluluk da cabası.
VPN kullanmak indirme güvenliğini artırır mı?
VPN gizliliğinizi korur ama indirdiğiniz dosyanın içeriğini değiştirmez. Zararlı bir dosya VPN ile de zararlıdır.
Hangi antivirüs programını önerirsiniz?
Windows Defender günümüzde oldukça yeterli. Ekstra koruma isteyenler için Kaspersky, Bitdefender veya ESET gibi bağımsız testlerde başarılı olan çözümler değerlendirilebilir.
Sonuç
Güvenli dosya indirme alışkanlıkları edinmek, siber güvenliğin en temel ama en etkili adımlarından biri. Kurallar basit: Resmi kaynaklardan indirin, URL’yi kontrol edin, şüpheli dosya türlerine dikkat edin ve “bedava” vaatlerine karşı temkinli olun. Bir dosyayı indirmeden önce kendinize şu soruyu sorun: “Bu kaynağa güveniyor muyum?” Cevap “emin değilim” ise, o indirme butonuna basmayın.
Unutmayın: En iyi antivirüs, bilinçli kullanıcıdır.