Excel’de verileri sıralarken tek bir sütuna göre düzenleme yapmak çoğu zaman yeterli olmuyor. Örneğin önce departmana, sonra maaşa göre sıralamak istediğinde klasik “Sırala” menüsü işini görebilir ama formül tabanlı, dinamik bir çözüm arıyorsan SIRALAÖLÇÜT (SORTBY) fonksiyonu tam sana göre. Bu yazıda çok alanlı sıralama mantığını, fonksiyonun söz dizimini ve pratik kullanım senaryolarını adım adım inceleyeceğiz.
Yazının sonunda SIRALAÖLÇÜT fonksiyonunu birden fazla ölçütle nasıl kullanacağını, artan-azalan sıralama kombinasyonlarını ve sık yapılan hataları öğrenmiş olacaksın.
Başlamadan Önce: Gerekenler
SIRALAÖLÇÜT fonksiyonunu kullanabilmek için birkaç ön koşulu sağlaman gerekiyor. Aksi halde formül hata verir veya hiç çalışmaz.
Araçlar ve İhtiyaçlar
- Microsoft 365 aboneliği veya Excel 2021 ve üzeri sürüm
- Sıralamak istediğin verilerin bulunduğu bir tablo veya aralık
- En az bir sıralama ölçütü sütunu
Ön Koşullar
- Dinamik dizi formüllerini destekleyen bir Excel sürümü kullanıyor olmalısın
- Verilerinde birleştirilmiş hücre bulunmamalı
- Sıralama ölçütü olarak kullanacağın sütunlar, ana veri aralığıyla aynı satır sayısına sahip olmalı
Kilit Çıkarım: Excel 2019 veya daha eski sürümlerde SIRALAÖLÇÜT fonksiyonu mevcut değil. Bu durumda VBA makrosu veya manuel sıralama seçeneklerini değerlendirmen gerekir.
SIRALAÖLÇÜT Fonksiyonunun Temel Söz Dizimi
SIRALAÖLÇÜT fonksiyonu, SIRALA (SORT) fonksiyonundan farklı olarak sıralama ölçütünü ayrı bir dizi olarak belirlememize izin veriyor. Bu sayede ana veriyi bozmadan, farklı sütunlara göre esnek sıralama yapabilirsin.
Kısa Tanım
SIRALAÖLÇÜT, bir diziyi veya aralığı belirttiğin bir veya daha fazla ölçüt dizisine göre sıralayan dinamik dizi fonksiyonudur. Türkçe Excel’de SIRALAÖLÇÜT, İngilizce sürümlerde SORTBY olarak geçer.
Fonksiyon Yapısı
Genel söz dizimi şu şekilde:
- =SIRALAÖLÇÜT(dizi; ölçüt_dizisi1; [sıralama_düzeni1]; [ölçüt_dizisi2]; [sıralama_düzeni2]; …)
Parametrelerin açıklaması:
- dizi: Sıralanacak ana veri aralığı (örneğin A2:D100)
- ölçüt_dizisi1: İlk sıralama ölçütü olarak kullanılacak sütun veya aralık
- sıralama_düzeni1: 1 = artan (A-Z, küçükten büyüğe), -1 = azalan (Z-A, büyükten küçüğe)
- ölçüt_dizisi2, sıralama_düzeni2…: İkinci, üçüncü ve sonraki ölçütler (isteğe bağlı)
Pro İpucu: Sıralama düzenini belirtmezsen Excel varsayılan olarak artan (1) sıralama uygular.
Çok Alanlı Sıralama Nasıl Çalışır?
Çok alanlı sıralama mantığında Excel önce birinci ölçüte göre sıralar, ardından birinci ölçütte eşit olan değerler için ikinci ölçüte bakar. Bu hiyerarşi, eklediğin ölçüt sayısı kadar devam eder.
Pratik Senaryo: Çalışan Listesi
Diyelim ki elinde şu sütunlar var: Ad, Departman, Kıdem Yılı, Maaş. Önce departmana göre A-Z sıralamak, aynı departmandaki çalışanları ise maaşa göre yüksekten düşüğe sıralamak istiyorsun.
Formül şöyle görünür:
- =SIRALAÖLÇÜT(A2:D50; B2:B50; 1; D2:D50; -1)
Bu formülde:
- A2:D50 → Sıralanacak tüm veri
- B2:B50 → Departman sütunu (birinci ölçüt, artan)
- D2:D50 → Maaş sütunu (ikinci ölçüt, azalan)
Sonuç olarak önce departmanlar alfabetik sıralanır, her departman içinde ise en yüksek maaşlı çalışan en üstte yer alır.
Şu Durumda Ne Yaparsın?
Üç ölçüt kullanman gerektiğini düşün: Önce bölge, sonra ürün kategorisi, en son satış tutarı. Formülü şu şekilde genişletirsin:
- =SIRALAÖLÇÜT(A2:E100; B2:B100; 1; C2:C100; 1; E2:E100; -1)
Excel bu formülü soldan sağa okur ve ölçütleri sırasıyla uygular. Ölçüt sayısında pratik bir sınır yok ama okunabilirlik açısından 3-4 ölçütü geçmemen önerilir.
SIRALAÖLÇÜT ile Diğer Fonksiyonları Birleştirme
SIRALAÖLÇÜT fonksiyonunun gücü, diğer dinamik dizi fonksiyonlarıyla birleştiğinde ortaya çıkıyor. FİLTRE, BENZERSİZ gibi fonksiyonlarla iç içe kullanarak karmaşık veri işlemleri yapabilirsin.
FİLTRE + SIRALAÖLÇÜT Kombinasyonu
Önce belirli bir koşula uyan verileri filtreleyip sonra sıralamak istediğinde bu kombinasyon işe yarar:
- =SIRALAÖLÇÜT(FİLTRE(A2:D50; B2:B50=”Satış”); FİLTRE(D2:D50; B2:B50=”Satış”); -1)
Bu formül önce sadece “Satış” departmanındaki çalışanları filtreler, ardından maaşa göre azalan sıralar.
BENZERSİZ + SIRALAÖLÇÜT
Tekrarlayan değerleri temizleyip sıralamak için:
- =SIRALAÖLÇÜT(BENZERSİZ(A2:A100); BENZERSİZ(A2:A100); 1)
Pro İpucu: İç içe formüller karmaşıklaştığında LET fonksiyonuyla ara değişkenler tanımlayarak formülü daha okunabilir hale getirebilirsin.
Yaygın Hatalar ve Çözümleri
SIRALAÖLÇÜT kullanırken bazı hatalarla karşılaşman olası. İşte en sık görülen sorunlar ve çözüm yolları:
#DEĞER! Hatası
- Neden: Ölçüt dizisi ile ana dizi farklı satır sayısına sahip
- Çözüm: Tüm aralıkların aynı satır sayısını kapsadığından emin ol
#TAŞMA! Hatası
- Neden: Sonuç dizisinin yayılacağı hücrelerde veri var
- Çözüm: Formülün altındaki ve yanındaki hücreleri boşalt
#AD? Hatası
- Neden: Excel sürümün SIRALAÖLÇÜT fonksiyonunu desteklemiyor
- Çözüm: Microsoft 365 veya Excel 2021’e yükselt
Yanlış Bilinenler
- “SIRALAÖLÇÜT orijinal veriyi değiştirir” → Yanlış. Fonksiyon sadece sonuç döndürür, kaynak veriyi etkilemez.
- “Maksimum 2 ölçüt kullanılabilir” → Yanlış. İstediğin kadar ölçüt ekleyebilirsin.
- “Metin ve sayı karışık sıralanamaz” → Kısmen doğru. Excel önce sayıları, sonra metinleri sıralar ama hata vermez.
Sıkça Sorulan Sorular
SIRALA ve SIRALAÖLÇÜT arasındaki fark nedir?
SIRALA fonksiyonu, sıralama ölçütünü dizinin kendi sütun indeksiyle belirler. SIRALAÖLÇÜT ise harici bir dizi veya sütunu ölçüt olarak kullanmana izin verir. Çok alanlı ve esnek sıralamalar için SIRALAÖLÇÜT daha pratiktir.
SIRALAÖLÇÜT fonksiyonu hangi Excel sürümlerinde çalışır?
Microsoft 365 aboneliği, Excel 2021 ve Excel Online’da çalışır. Excel 2019 ve önceki sürümlerde bu fonksiyon mevcut değildir.
Boş hücreler sıralamayı nasıl etkiler?
Artan sıralamada boş hücreler en sona, azalan sıralamada yine en sona yerleşir. Boş hücreleri özel konumlandırmak istersen EĞER fonksiyonuyla ara bir ölçüt sütunu oluşturabilirsin.
Formül sonucu otomatik güncellenir mi?
Evet, SIRALAÖLÇÜT dinamik bir dizi fonksiyonudur. Kaynak verilerde değişiklik yaptığında sonuç otomatik olarak yenilenir.
Tarih sütununa göre sıralama yapabilir miyim?
Evet, tarihler Excel’de sayısal değer olarak saklandığı için sorunsuz sıralanır. Artan sıralama eskiden yeniye, azalan sıralama yeniden eskiye doğru sonuç verir.
Sonuç
Excel’de SIRALAÖLÇÜT (SORTBY) fonksiyonu, çok alanlı sıralama ihtiyaçlarını formül tabanlı ve dinamik şekilde çözmenin en etkili yolu. Birden fazla ölçüt belirleyerek öncelik sırasına göre verilerini düzenleyebilir, FİLTRE ve BENZERSİZ gibi fonksiyonlarla birleştirerek güçlü veri işleme çözümleri oluşturabilirsin.
Şimdi kendi veri setinde SIRALAÖLÇÜT fonksiyonunu deneyerek çok alanlı sıralama mantığını pekiştirebilirsin. Küçük bir örnek tabloyla başla, ölçüt sayısını artırarak formülün davranışını gözlemle. Pratik yaptıkça bu fonksiyon günlük Excel işlerinde vazgeçilmez bir araç haline gelecek.
