Bundan birkaç ay önce Kocaeli üzerinden İstanbul’a giderken büyük büyük tabelaların ve reklamların olduğu bir inşaat şantiyesinin önünden geçtik. Tabelalarda o güne kadar ciddi anlamda hiç duymadığım “Bilişim Vadisi” kelimesini gördüm ve internetten ne olduğuna bir bakayım dedim. Devasa bir alan üzerine bir teknoloji üssü kuruluyormuş meğer. Bildiğimiz Silikon Vadisi’nin Türkiye şubesi gibi düşünülebilir. Başta yabancı teknoloji ve yazılım şirketlerinin kullanması ve ülkemizde yatırım yapması amacıyla kurduklarını zannetmiştim ama olay tam tersiymiş. Tamamen yerli firmalar için kurulan yerli projelerin desteklenmesi, geliştirilmesi ve yerli istihdamın sağlanması amacıyla yapılıyormuş. İlk duyan herkes gibi bende de bir sevinç oluştu ama biraz düşündükten sonra birçok kişide olduğu gibi benim de aklımda bazı sorular oluşmasına sebep oldu. Öncelikle ülkemizde hangi projeler desteklenecekti? Yada hangi büyük firmalar kendilerine kaynak sağlayıp ar-ge harcamaları için fon sağlamış olacaktı?
Ne yazık ki ülkede bilişim alanında verilen nitelikli bir eğitim yok ve nitelikli kişi sayısı da yok denecek kadar az. Zaten iyi işler ortaya koyanlar ertesi sabah yurtdışı biletini alıyor. Ortada sıcak su, kaynak yokken neden hamam için devasa bir yapı yaptık peki? Devletin sağladığı bu imkânlarla kendi silikon vadimizi kurabilir miydik? Şunu iyi bilmeliyiz ki Silikon Vadisi bir hedefin yâda hayalin başlangıcı değil tam tersine uzunca bir sürecin sonucudur. Yani ormanlık alana kurulan yüzlerce hektarlık alanlar birkaç sene içerisinde kendiliğinden bir teknolojinin kalbi olmayacak maalesef. Dünyada bizim gibi birçok ülke kendi ülkelerinde birer silikon vadisi kurmaya çalışmış ama hepsi başarısız olmuştur. Buna güney Kore, Rusya, İngiltere, Japonya, Çin gibi süper güçler de dâhil. Hatta Amerika bile kendi 2.silikon vadilerini kurmaya çalışmış New York’ta ama onlarda başarısızlıkla sonlandırmışlardır.
Muhtemelen yanlış yaptığımız kısımda burada başlıyor. Biz silikon vadisini bir yazılım değil bir inşaat projesi olarak görüp şantiyeler kurduk ve başarıdan çok başarısızlık elde ettik. Devasa arazileri açtık binalar kurduk teknoparklar oluşturduk ama bundan öteye geçemedik. Sonuç olarak sadece şantiyelerle baş başa kalma durumunda kaldık. Bu durumdan herkes zararlı mı çıktı? Tabi ki de hayır. Onlarca müteahhit bu işten rant sağlayarak çıktı. Bu silikon vadisi hayalini aynı şekilde devam ettirirsek yolun sonunda elimizde, tekrar rant sağlayan müteahhitler, inovasyon ve ar-ge konusunda hiçbir hevese sahip olmayan birkaç şirket ve kişi kalmış olacak.
Silikon vadisinin kurulduğu tarihe ve hikâyesine baktığımız zaman aslında onu taklit ediyor olmamızın ne kadar çağdışı olduğunu fark edebiliriz. 1950-1960lı yıllarda iletişim ve ulaşımın vasat olduğu zamanlarda birbirine fiziken yakın olması gereken şirketlerin mecburiyetinden ortaya çıkmıştı. 2016 yılında iletişimin bu kadar ileri olduğu özellikle 3D yazıcılarla oluşan bu yeni akımla zaman ve mekandan bağımsız bir modele sürüklenirken hala silikon vadisi ‘toplu şirketler birliği’ deyip şantiye kurmaya çalışmak yukarıda da değindiğim gibi çağdışılıktan öte değildir.
Her sene inşaat şantiyeleri kurup ‘hadi toplanın da bir ürün geliştirin’ demek yerine, aynı bütçeyi eğitime ve gençlere ayırmak gerek. Burada sadece devleti suçlamak hırsız dururken evi soyulana çıkışmak olur. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün bir konuşmasında aynen şunu demişti: “Ben gençlere bizzat diyorum, alın bu desteği, vicdanınız elveriyorsa har vurup harman savurun. Bugüne kadar kimler devletin parasını sömürüp çarçur etmiş. Biraz da sizin gibi kafası çalışanlar etsin gerekiyorsa. Devletin kaynakları içinde yüz bin lirayı kaybetmişiz çok değil. Biz bu gençlerden çok daha fazlasını kazanacağız”. Bugünün şartlarında bir ülkeyi 10 girişimci bile şahlandırabilir. Ekin biçmek için önce tarlayı sulamak gerek. Yabani otları sonra nasıl olsa yolarız.
Kaynaklar :
Serdar kuzuloğlu-Dünya halleri
Serdar kuzuloğlu-e-tohum Antalya 2014 konuşması
Mühendis beyinler-silikon vadisi nedir
Wikipedia-Silikon Vadisi
Webrazzi
